Recensie ‘Alle verhalen’ van Leonora Carrington
Ongebreidelde fantasie
door Marjet Maks
De verhalen van de surrealistische schilderes en schrijfster Leonora Carrington (1917-2011) zijn eigenlijk sprookjes die lijken te zijn ontstaan vanuit een droomwereld of een experiment met hallucinerende middelen. Ze is van oorsprong Engels en groeide op in een welgestelde familie met een nanny die haar de vreemdste verhalen vertelde. Ze werd van twee nonnenscholen gestuurd en leerde in 1937 in Italië de surrealistische schilder Max Ernst kennen. Twee jaar later ging ze met hem samenwonen in Frankrijk. Ernst werd in de oorlog gevangengenomen door de nazi’s en Carrington week uit naar Spanje waar ze werd opgenomen in een psychiatrische inrichting, vervolgens vluchtte ze naar Mexico waar ze de rest van haar leven woonde, trouwde, twee zonen kreeg en schilderde en schreef.
Ze was bevriend Alejandro Jodorowsky, de surrealistische filmmaker. Ik zag een paar films van hem en begrijp daardoor wel uit welke wereld zij voortkwamen. Alles is mogelijk, niets is te gek, macaber en duister en met ongebreidelde fantasie. Gooi maar los die ketenen en fantaseer oneindig. Carrington doet dat in haar sprookjes knap en beeldend, met mooie zinnen en een onderhuidse kritiek op de maatschappij, op afkomst, macht en religie.
De verteller houdt koel de touwtjes in handen, terwijl ze de meest gruwelijke, bovennatuurlijke taferelen beschrijft met excentrieke mensen, bloeddorstig pratende dieren en hybride wezens. Zoals in het openingsverhaal, ‘De Debutante’. Een meisje wil niet naar het bal dat haar moeder voor haar heeft georganiseerd. Ze klaagt daarover in de dierentuin bij de met haar bevriende, intelligente vrouwtjeshyena. Die zegt: ‘Jij hebt maar geluk. Ik zou dolgraag gaan. Ik kan dan wel niet dansen, maar ik kan op zijn minst een gesprek voeren.’
“Veel van deze verhalen schreef Carrington toen ze begin twintig was. Een paar jaar eerder was ze met haar moeder uitgenodigd om op een debutantenbal te verschijnen op Buckingham Palace, we schrijven 29 maart 1935, aan het hof waar toen nog heel even koning George V troonde. Misschien dat mijn opstandige dochter aan een goede partij kan komen, dacht moeder Maurie heimelijk. Intussen dacht Leonora, die toen bijna zeventien was: dit is absoluut de laatste keer dat ik me voeg naar wat anderen van me verwachten,” aldus Arjan Peters in het voorwoord.
De hyena gaat naar het bal alvorens eerst de dienstbode op te smikkelen en haar gezicht als masker te gebruiken, zodat niet iedereen aanstoot zal nemen aan het uiterlijk van de hyena; de geur is al meer dan genoeg.
Het verhaal ‘De ovale dame’ gaat over een confrontatie tussen de koppige Lucretia, die in opstand komt tegen haar vaderlijke tiran en verandert in een sneeuwwit paard.
‘Het koninklijk bevel’ begint zo: Ik had een koninklijk bevel ontvangen om mijn opwachting te komen maken bij de heersers van mijn vaderland. De uitnodiging was gesteld in gouden reliëfletters omgeven door kant. Er stonden ook rozen en zwaluwen op. Ik ging mijn auto halen, maar mijn chauffeur, die niet erg praktisch is ingesteld, bleek deze zojuist te hebben begraven. De vertelster moet de krankzinnig geworden koningin vervangen, die eerst vermoord moet worden, voordat een nieuwe koningin haar opwachting kan maken. Ook geestige mallotigheid is Carrington niet vreemd, zoals ze de koningin de bloemen in het tapijt laat bewateren.
Of het verhaal ‘De verliefde fruitkoopman’ dat zo begint: Op een avond liep ik door een steeg en pakte een meloen weg. De fruitkoopman, die zich achter zijn vruchten verscholen had, greep me bij mijn arm. ‘Juffrouw, ik wacht al veertig jaar op zo’n gelegenheid. Al veertig jaar verstop ik me achter die stapel sinaasappels in de hoop dat iemand een vrucht van me gapt. Ik wil namelijk praten, ik wil mijn levensverhaal vertellen. Als u niet naar me luistert, roep ik de politie.’ Wat volgt is een bizar verhaal over eenzaamheid van de fruitkoopman die zijn dode vrouw al veertig jaar verzorgt. Het eindigt weer tragikomisch, als de verteller zich met de gepikte meloen uit de voeten maakt.
De verhalen zijn toegankelijk geschreven, de schrijfster weet wat ze doet als ze die bizarre wereld schept, toch bekroop me na een stuk of wat verhalen gelezen te hebben, een herhaalgevoel. Ik bewonder haar ongebreidelde fantasie, maar werd wat moe van de wereld die steeds weer geschapen wordt, zo buitenissig, somber en macaber. Ik voelde me steeds minder betrokken en meer een buitenstaander worden.
Een leesfragment van deze verhalenbundel is te vinden op de website van de uitgeverij.
Auteur: Leonora Carrington
Uitgever: Uitgeverij Orlando
ISBN: 9789492086884
oktober 2018
Hardcover 240 pagina’s