Recensie ‘De innerlijke bioscoop’ van Hans Tentije

Recensie ‘De innerlijke bioscoop’ van de dichter Hans Tentije

Een taalparadijs voor fijnproevers 

Door Stef Smulders

Het lezen van ‘De innerlijke bioscoop’ van de dichter Hans Tentije is een bijzondere ervaring. De bundel is een heruitgave onder dezelfde titel van een verzameling korte stukken uit 1990, hier aangevuld met een aantal recentere verhalen. Uit de titel en de motto’s die de schrijver aan de bundel heeft meegegeven blijkt al dat het om waarnemingen gaat. De auteur observeert en doet verslag van zijn bevindingen.

Tot zover lijkt het op andere bundels, zoals bijvoorbeeld die van Claudio Magris die ik hier eerder besprak. Maar wat de stukken van Tentije bijzonder maakt is de grote precisie waarmee de schrijver waarneemt. Hij komt bijna woorden te kort en heeft woorden uit de verste uithoeken van het Nederlandse idioom nodig om te kunnen vastleggen wat hij ziet. Liefhebbers van de Nederlandse taal kunnen (met het woordenboek bij de hand) hun hart aan het proza van Tentije ophalen met uitdrukkingen als ‘geschulpte kraagsteen’, ‘gesjochten gras’.

Samenvatten wat er allemaal wordt gezien en beschreven in deze rijke bundel (en welke dwarsverbanden er allemaal te leggen zijn!) is onbegonnen werk. De thematiek is wel duidelijk: het gaat in alle stukken over tijd, geheugen, identiteit en verleden.

De meer autobiografische stukken met jeugdherinneringen, zoals het prachtige ‘Hoe blinder de kaart’ en ‘Het huis’ bevielen mij het best, samen met de sfeerbeschrijvingen van landschappen die Tentije tijdens reizen optekende. In de beschrijvingen van ‘toevallige’ ontdekkingen zoals bijvoorbeeld in ‘De punaises van het geheugen’ blijft naar mijn smaak teveel onduidelijk, al is de taalvaardigheid van Tentije ook daarin bewonderenswaardig.

Enkele voorbeelden van de taalkunst van Tentije:
‘Tijd – een te overhaaste aaneenrijging van onverenigbare gebeurtenissen.’
‘De lucht is opgehesen tot in de nok. Pas geschrobd daglicht valt over het grijs-witte, onregelmatige patroon van de tegels.’
‘De daken, de ineengedoken huizen onder mij. Zij maken zich zo klein mogelijk, om het meer zijn spiegel niet nog hoger te hoeven laten optillen, om mij het uitzicht op de paarsige, bijna loodrecht uit het water oprijzende, kale Albanese bergen, schuin aan de overkant, niet te benemen. Albanië… Niets vertoont er zich. Een enkel dwaallichtje soms, ’s avonds laat.’

Een bundel om langzaam en in kleine porties tot je te nemen. Voor fijnproevers!

 

Uitgever: Harmonie, Uitgeverij de
Auteur: Hans Tentije
Nederlands Paperback
ISBN: 9789463360890
Druk: 1 september 2019