Recensie verhalenbundel ‘De Dwaler’ van Roos van Rijswijk
Verbazend, verrassend en verontrustend
Door Marjet Maks
De 21 verhalen in ‘De dwaler’ van Roos van Rijswijk verbazen, verrassen en verontrusten. Verbazend omdat de auteur hedendaagse thema’s subtiel verwerkt en origineel brengt, verrassend omdat Van Rijswijk zo prachtig schrijft, en verontrustend omdat de verhalen zo out-of-the-box zijn dat je erover blijft nadenken. In sommige verhalen is het even puzzelen geblazen, lang niet altijd is duidelijk waar het precies over gaat, maar dat geeft niet. Intuïtief voel je aan wat er bedoeld wordt en zo vragen de verhalen om herlezing.
Sommige verhalen hebben een dystopische sfeer, zoals het eerste verhaal ‘Sluit je ogen’ waarin de verteller een buitenaards wezen lijkt te zijn. In ‘Het beest van Ravensberg’ is de hoofdpersoon bezig met een wetenschappelijk onderzoek dat uit de hand loopt. ‘Seven years itch’ is een wonderlijk verhaal dat gaat over een jongetje zonder benen, dat verlangt naar zijn vader die niet meer is dan een stem uit een zwart ei.
Andere verhalen zijn weer heel realistisch en herkenbaar. ‘Je moet je fiets binnenzetten’ gaat subtiel in op asielzoekers die in een onbewoonbaar verklaarde molen wonen, en hoe de omgeving daar op reageert. Net als in ‘Een zee’, waarin eenzaamheid van een vrouw met geld versus een vrouw zonder geld fijnzinnig wordt weergegeven. Wat komt bovendrijven is angst en wantrouwen voor het onbekende. Thematiek die in veel meer verhalen speelt.
De hoofdpersonen in de verhalen staan veelal buiten de samenleving en horen er nooit helemaal bij, ze zijn op drift en dwalen. Dat is heel mooi beschreven in de ‘De dag dat Alfred besloot te gaan liggen.’
‘Voor Alfred was alles moeilijk. Van tentamens die op het laatste moment van locatie veranderden, waardoor je onherroepelijk verdwaalde in het doolhof van de hogeschool en alle parkeergarages, gymzalen en hondenkennels die dat instituut als dependances in gebruik had. De keren dat hij de Belastingdienst had moeten bellen over een onbegrijpelijke brief met een onbegrijpelijke berekening en een getal onder de streep waarvan hij niet wist of hij het moest betalen of juist terugkreeg, het op zijn facturen moest zetten of het op zijn voorhoofd moest laten tatoeëren.’ Hij besluit op het trottoir te gaan liggen. Aanvankelijk stapt men om hem heen, tot hij niet meer opvalt en een wordt met zijn omgeving, behalve de vrouw die zich zorgen maakt met die man voor haar deur, kan ze haar huis nog wel goed verkopen?
In het titelverhaal ‘De dwaler’ word je via een je-perspectief meegenomen in de belevingswereld van een autistische jongeman, in ieder geval is hij niet aangesloten op zijn omgeving, of hij beleeft de wereld totaal anders. Knap geschreven in een stream-of-consciousness. ‘Als je opkijkt zie je hem – gladder, slanker, jonger – naast je staan, maar je bent het zelf in de weerspiegeling van een glimmend opgepoetste pilaar. Jij lijkt niet op mij, zegt pa altijd, jij bent helemaal je moeder. De figuur in de pilaar trekt de neus als een ritssluiting over de schedel en je wendt je blik af, je loopt door met je hand om je eigen neus en je andere hand op je achterhoofd en je voeten zijn nat, je sokken soppen in de schoenen waar pa van zou zeggen dat ze gemaakt zijn voor mensen die zitten…’
‘De zussen’ is een wonderlijk verhaal over drie zussen die de hele dag uit het raam over het kruispunt uitkijken. In ‘Zorgvlied’ bezoekt een dochter met haar rokende moeder de begraafplaats en ziet de dochter al haar overgrootmoeders terug.
Van Rijswijk geeft in ‘De dwaler’ woorden aan het absurde. Thema’s zijn o.a. de dood, technologie, angst en vooroordelen. Met rijke fantasie associeert ze erop los, zonder dat ze het spoor bijster raakt of de draad verliest. Ze gebruikt mooie metaforen en poëtische beelden. Verfrissende literatuur!
Uitgever: Querido
Nederlands Paperback
ISBN:9789021423999
Druk 1: februari 2021
208 pagina’s