Recensie verhalenbundel ‘Passagiers/Achterblijvers’ van
Thomas Heerma van Voss
Eenzame mensen
door Marjet Maks
De nieuwe bundel Passagiers/ Achterblijvers, alweer het zevende boek van Thomas Heerma van Voss, is met zes verrassende verhalen zeer lezenswaardig. In ieder verhaal speelt een hoofdpersonage dat niet echt aangesloten is op zijn omgeving. Stuk voor stuk hebben ze iets lamlendigs en zijn ook een beetje tragisch, want ze pakken de draad van hun leven niet echt op.
Heerma van Voss schetst in een schijnbaar moeiteloze heldere, associatieve stijl personages van vlees en bloed tegen een bijzondere achtergrond. Zoals in het laatste verhaal ‘Nieuw Leven’ dat zich afspeelt op een raketbasis in ijskoud Kazachstan. De broers Roy en Adam reizen ten tijde van een pandemie naar Kazachstan om getuige te zijn van de lancering van de raket Bratstok II. Sinds hun jeugd willen ze de zogenaamde ‘Kosmodroom’ (een andere, vage, wereld in de ruimte) beleven. De broers doen dit samen, maar het oude buddy-gevoel uit hun jeugd is weg. Adam is vooral bezig met regelen en lijkt meer geïnteresseerd in de buitenkant van dingen en hij beleeft alles via zijn smartphone. Roy sjokt er wat sloom achteraan. Het verhaal is vanuit zijn perspectief geschreven. Hij geeft een beeld van zichzelf als de underdog, de loser. Hij heeft paranoïde gedachten, die het verhaal een spannende lading geven.
‘Allemachtig,’ zei Roy terwijl ze het huisje in liepen en beiden hun sjaals
afdeden, eindelijk kon het. Zijn benauwdheid verdween gedeeltelijk. ‘Wat een
pand. Nog veel geïsoleerder dan ik dacht.’
‘Goed hè? Vlakbij kunnen we alles perfect bekijken.’
‘Je kunt hier gemakkelijk iemand vermoorden,’ zei Roy peinzend. ‘Niemand die
het doorheeft.’ Hij kauwde op zijn eigen woorden en vroeg: ‘Mogen we hier wel
zijn? Je hebt het over patrouilles, maar zijn we niet allang gespot? Gaat die
taxichauffeur ons niet verlinken?’
Het eerste verhaal ‘Het begin’ is niet bijzonder spannend, maar wel verontrustend. De ik-persoon krijgt het klasseboek in handen van een groep kinderen op de basisschool. ‘Het boek is roze en heeft zesenveertig bladzijdes. Dat zijn zesenveertig kinderen. Ik ken ze geen van allen. Of eigenlijk ken ik ze wel. Ik weet wat hun favoriete bezigheden zijn, hun lievelingsgerechten, hun grootste dromen. Ik weet hoe ze eruitzien – ze hebben zelf een pasfoto opgeplakt, boven aan hun eigen pagina. En hun adressen hebben ze ook opgeschreven. Ze wonen allemaal hier in de buurt.’ Een van de kinderen is ontroostbaar als blijkt dat het boek weg is. De hele buurt zoekt mee naar het boek. Zelfs het ik-personage, een schrijver, die het boek zonder dat iemand dat vermoed, in zijn bezit heeft. Hij volgt de kinderen naar hun huis en heeft zo zijn gedachten en zijn herinneringen aan zijn eigen jeugd.
In het tweede verhaal ‘Bowlen in Philadelphia’ gaat ik-personage Victor zijn oude studievriend Jacob opzoeken in Philadelphia. Jacob woont met zijn vriendin Anna in een benauwd appartementje. Zij studeert aan de universiteit van Philly, Jacob doet iets vaags met internet. Hij slooft zich enorm uit om het Victor naar de zin te maken, zijn enthousiasme gaat in de overdrive met veel Amerikaanse termen, zoals hij praat over zijn relatie met Anna die geweldig is. De lezer weet beter, omdat Heerma van Voss subtekst meesterlijk hanteert en de onuitgesproken gevoelens tussen de regels ragfijn doseert. Victor is ondertussen onzeker over zijn eigen relatie en vraagt zich af hoe oprecht ze allemaal naar elkaar zijn.
In ‘De belofte’ is een vrouwelijke filmregisseur aanwezig bij de lancering van haar film. Ze komt over als een afstandelijke, weinig sympathieke vrouw die het nogal getroffen lijkt te hebben met zichzelf, wat de lezer op een dwaalspoor zet, want het einde geeft een heel ander beeld van de vrouw.
In het verhaal ‘Ik kan alles uitleggen’ werkt een jongeman in een vleesfabriek, waar hij wordt ontslagen. Tijdens dodenherdenking dwaalt hij door Amsterdam en wordt opgepakt. In een lange monoloog komt zijn opgekropte woede naar buiten, terwijl hij zich in bochten wringt, probeert hij zijn onschuld te bewijzen.
Een van de boeiendste verhalen in deze aantrekkelijke verhalenbundel is ‘Verwachtingen’. Een jongeman is terug in zijn ouderlijk huis in Amsterdam-Zuid. Hij doorloopt alle kamers en zoekt zijn moeder, die hij door het hele verhaal aanspreekt met je. Hij is ongerust en verdenkt haar ervan dat ze nu toch echt voorgoed zijn vader heeft verlaten. In gedachten geeft de jongeman een compleet beeld van zijn moeders leven, haar grillige en avontuurlijke karakter en het moeizame huwelijk van zijn ouders. Wat meteen veel zegt over wie hij zelf is geworden.
De zes heel verschillende verhalen, gesitueerd tegen een bijzondere achtergrond, hebben uiteindelijk hun eenzame, zonderlinge – en levensechte – hoofdpersonages gemeen. Aanrader!
Uitgever: Das Mag Uitgeverij B.V.
Auteur: Thomas Heerma van Voss
Nederlands Paperback
ISBN: 9789493248243
Druk: 1 april 2022
224 pagina’s