Recensie ‘Historische verhalen – Korte verhalen uit de Tweede Wereldoorlog’

Recensie ‘Historische verhalen – Korte verhalen uit de Tweede Wereldoorlog’

De oorlog dichtbij

Door Marjet Maks

Uitgeverij Historische Verhalen bedient zich van een nichemarkt in het Nederlandse literaire landschap. Ze geven alleen korte verhalen uit, gebaseerd op feitelijke gebeurtenissen uit de geschiedenis met een mooie mix van fictieve elementen. De verhalen verschijnen op de website www.historischeverhalen.nl Eveneens worden ze voorgelezen door Key Tengeler en er volgt na iedere publicatie een podcast met de auteur, die vertelt over de historische achtergrond en het schrijfproces.

De uitgeverij, onder de bezielende leiding van Rik van der Vlugt, schreef in 2022 een wedstrijd uit met het thema ‘De Tweede Wereldoorlog’. Uit meer dan 150 inzendingen verdienden vijftien verhalen een publicatie in deze bundel, die vorig jaar in december uitkwam. De bundel heeft een opvallende omslag. Twee meisjes in een bloemenveld kijken lachend in de lens. Een hoopvol beeld en onheilspellend, vanwege de Joodse ster die prijkt op de borst van het ene meisje. Het zijn de zusjes Hoogstraal, die de oorlog niet hebben overleefd.

Ondanks het grimmige thema is de bundel heel gevarieerd met verhalen die ingaan op tal van gebeurtenissen tussen 1939 en 1945. Behalve in Nederland spelen de verhalen in Polen, Indonesië, Duitsland en België. Vijftien verhalen, die stuk voor stuk de oorlog een beetje dichterbij brengen, een oorlog die niet vergeten mag worden om de verschrikkingen niet te herhalen.

Als de sneeuw blijft vallen van Danique van der Rijt- de Ridder speelt zich af kort na de bevrijding, wanneer de buurjongens,Chris en Bernhard, elkaar weer ontmoeten. Voor de oorlog waren ze bevriend en hadden dezelfde dromen. Maar Bernhard is joods, hij werd weggevoerd. Na de oorlog keert hij als enige van zijn familie terug en dat is voor Chris uitermate ongemakkelijk. Vriendschap heeft zo zijn betrekkelijke kanten blijkt, en tegelijkertijd is dit verhaal ook zo menselijk.   

Grote zussen huilen niet van Ayleen Anders is een schrijnend en diep doorvoelt verhaal. Twee joods Duitse kinderen worden van hun ouders gescheiden. Tante Truus, een zeer bemiddelde dame, met het hart op de juiste plaats, haalde ze op en zorgde voor pleeggezinnen, zodat joodse kinderen konden opgroeien met een toekomst, maar zonder hun ouders. Ze ging heel ver om ‘haar’ Joodse kinderen uit de handen van de nazi’s te houden.

Kersenbloesem van Emily Visser gaat over troostmeisjes. Jonge meisjes, kinderen vaak nog, werden geronseld in Korea of China en gedwongen en gedrogeerd om als prostituees in het Japanse leger te werken. Heel lang bleef de impact van dit misbruik van deze jonge meisjes en vrouwen onbekend.

Achter de winkelruit van Annejet Groenewegen van der Weiden gaat over een boekhandel. Boekhandels werden in de oorlog gecensureerd. Joodse boeken mochten niet worden verkocht, nazipropaganda uiteraard wel. Toch verkochten sommige boekhandels onder de toonbank illegale boeken, bovendien werden in boeken boodschappen voor het verzet verspreid en dat was gevaarlijk.

Je eigen huid willen redden ten koste van de levens van je zus en je vriend is het thema in Ik laat je niet achter van Sasja Coehoorn. Hetis een subtiel verhaal met een nazinderende belangrijke vraag: hoe leef je na de oorlog verder met de schuldgevoelens als je je eigen huid hebt weten te redden ten koste van anderen.

Onder de hemelboom van Robert Tetteroois gesitueerd in Batavia tijdens de Japanse bezetting. Een doofstomme man is getuige van duizenden executies. Dankzij zijn verborgen aanwezigheid kan hij na de oorlog de massagraven aanwijzen, nu is het een monument, vlak bij de haven van de stad.

Eiland in de schaduw van Arisca ter Maaten gaat over een moffenmeid op Ameland. Dat er ook vaak liefde in het spel was tussen de liaisons van Duitsers en Nederlandse vrouwen, werd lang aan voorbij gegaan, met alle traumatische gevolgen voor de vrouwen en kinderen die voortkwamen uit deze verbintenissen.

De jongste held van Ykelien L. Boersma speelt in Duitsland. Een twaalfjarige jongen, lid van de Hitlerjugend, redt twaalf gewonde soldaten van het front, tijdens de slag van Laudan. Hij krijgt het ijzeren kruis uitgereikt door Hitler zelf. Het verhaal wordt mooi opgebouwd naar de teleurstelling en uiteindelijk de koude douche die de jongen ervaart. Opvallend in dit verhaal is het je-perspectief, dat heel goed werkt.

Het laatste verhaal van de bundel en winnaar van de wedstrijd is Water van Elsbeth de Jager. Dit verhaal is volledig gebaseerd op de ervaring van haar grootmoeder, die met haar dochter en andere Nederlandse vrouwen een jappenkamp overleefde. Met moed en volharding redden de vrouwen zichzelf en hun kinderen dankzij een druppelende kraan.

De lezer krijgt een inkijk in gebeurtenissen die niet altijd meer helder op ons netvlies staan. Stuk voor stuk zijn de korte verhalen, geen enkel verhaal is langer dan 5000 woorden, indringend. Aan het eind van ieder verhaal volgt de historische achtergrond, wat deze bundel ook heel leerzaam maakt. Er is zoveel meer dan holocaust, Hongerwinter, NSB en het verzet. Er waren zoveel landen in deze wereldoorlog betrokken, maar in deze bundel ligt de focus op de menselijke kant. Gewone mensen die moesten omgaan met enorme conflicten en daarmee is deze bundel een zinnige toevoeging aan de reeds vele boeken over De Tweede Wereldoorlog.

AUTEURS

Ayleen Anders, Ykelien L. Boersma, Sasja Coehoorn, Anna Czerednik, Eva Gabriela, Annejet Groenewegen van der Weiden, Elsbeth de Jager, Arisca ter Maaten, Marjet Maks, Aline Pennewaard, Judith Poels, Mathieu Prins, Danique van der Rijt-de Ridder, Robert Tetteroo, Emily Visser.

Uitvoering: Paperback Druk 1: nov 2022
ISBN:9789083280998
Aantal pagina’s: 273
Prijs: €17,50