Recensie van ‘Schrikkeljaar’ van Anka Hashin
Van schrijflust sprankelende verhalen
Door Michiel van den Berg
Nagenoeg alle verhalen in Schrikkeljaar spelen zich af op het Russische platteland. De stad is ver weg, daar huizen het geld en de macht. De mensen hebben primaire beroepen zoals boer, smid of postbode. Echt hedendaags komt het niet over. Als er dan toch een SUV voorbijrijdt of iemand zijn mobiel pakt voelt het bijna als een anachronisme. De seizoenen en het weer zijn nadrukkelijk aanwezig, evenals het landschap. Maar de hoofdrol is voor de personages. Laconiek ondergaan zij hun met tegenslagen doorspekte leven of jagen juist vurig hun dromen na terwijl het noodlot zich al aan de horizon aftekent en een heel enkele keer overwinnen zij. Zoals de bejaarde Zelda in het verhaal Torso van David, die getergd door een marktkoopman korte metten van hem maakt.
De bundel bevat maar liefst 37 verhalen. Hashin houdt de vaart er dan ook in. In rap tempo doemen personages op en ontwikkelt zich het plot. Uitweidingen en expliciete uitleg zijn afwezig. Soms zijn er tijdsprongen heen en weer naar het verleden. Hoewel de taal eenvoudig is en de situaties beeldend worden beschreven, moet de lezer zijn hoofd er bijhouden. Na een verhaal of drie is het tijd om de bundel even weg te leggen.
De dialogen zijn gevat in realistische spreektaal, vlot, gevat en rauw. Soms hanteert Haskin lyrisch de pen. Het regende, schrijft ze in Sirene. “Een voorzichtige, besluiteloze motregen. In de lucht hingen wolken, gewichtloos en grijs als sigarettenas.”
En in De stem van het geweten: “Een Aziatische vrouw, een mollig en armoedig wezen gewikkeld in twintig lagen kleding zoals een spitskool, keek hem vermoeid aan vanonder haar hoofddoek.”
Maar meestal zoekt Hashin het
karikaturale en groteske op. In Dubbel geluk betreedt een kersverse
vader de couveuseafdeling en ziet zijn tweelingzoontjes: “Beide wezens waren
ingepakt en gedrapeerd als mummies, met donkere loensende oogjes. De gezichten
waren geel als een suikermeloen. De hoofdjes waren bedekt met plakkerig zwart
haar als de vacht van een natte zwerfhond.”
Vrouwvriendelijk is zij (gelukkig) evenmin. In Echo van geluk beschrijft
zij de dorpslui als volgt: “De ene zijn vrouw is scheel, de andere heeft een
achterste als van een stadsbulldozer.”
Of deze: “Maroesja Serafimova was zo’n soort van landelijk
herkenningspunt. Het aantal bezoekers dat door haar kwistige schaamspleet
ontvangen werd, overtrof ruimschoots de aanvoer door de poorten van het
dorpshuis. Iedere dag, dus ook in het weekend, ontving Maroesja haar klantjes.
En iedereen die in welke toestand dan ook daarheen kwam, vertrok opgewekt en
opgelucht, zoals parochianen na een bezoek aan het heilige huis.”
Het leverde mij associaties op met
punkmuziek en krantenstrips, kunststromingen waarbij het snel en overduidelijk je
punt maken zonder je bezorgd te maken over de goede smaak, voorop staat.
Andere associaties zijn sprookjes en mythen. Ook deze genres zijn bepaald niet
subtiel en ruimen plaats in voor wreedheid en ongeluk. Hashin refereert zelf
ook aan sprookjes en mythes, bijvoorbeeld in het eerdergenoemde Sirene,
waarin een bemanningslid van een in nood verkerende duikboot als een Odysseus zijn
handen voor zijn oren houdt en zijn ogen dichtknijpt.
Dit alles maakte mij nieuwsgierig naar de auteur. Ook na speuren op internet is de informatie karig. Anka Hashin (1980) afficheert zich als kunstenaar, schrijver en dichter. Verhalen van haar zouden zijn verschenen in literaire magazines, waaronder het Russische maandblad Znamya. Hashin is het pseudoniem van Anya Saxby, onder die naam is zij kunstfotografe.
Op de redactie van de bundel valt het een en ander aan te merken. Om te beginnen slordigheden als werkwoorden in de verkeerde tijd en een tussen spaties zwevende punt. Een paar keer had de slotalinea door een redacteur geschrapt kunnen worden, omdat daarin de protagonist ontwaakt uit een droom. Met een dergelijk einde loopt de opgebouwde spanning als lucht uit een lekke ballon. Zonder waren het mysterieuze verhalen geweest. Verder ontbreekt een inhoudsopgave, waar juist bij een zo groot aantal verhalen behoefte aan is.
Het zijn slecht kleine kritische kanttekeningen bij een van schrijflust sprankelende bundel. Onderhoudende verhalen in frisse taal en met beklijvende beelden uit een sprookjesachtig Rusland, een eigen niche voor Hashin in de Nederlandse taal.
Auteur: Anka Hashin
Titel: Schrikkeljaar
Uitgeverij: Vrijdag
1e druk 2023
Paperback
ISBN: 9789464341331
223 pagina’s