Recensie ‘Een Schiedamse jongen’ van J.M.A Biesheuvel
Daarom zou je Maarten Biesheuvel moeten lezen!
Door Marjet Maks
Eind mei verscheen ter gelegenheid van Maarten Biesheuvels tachtigste verjaardag een nieuwe verzameling van zijn verhalen in de bundel ‘Een schiedamse jongen’. Maar waarom zou een mens anno 2019 nog zijn verhalen willen lezen? Verhalen die in de jaren zeventig en tachtig van de vorige eeuw geschreven zijn en chronologisch over zijn jeugd in de jaren veertig en vijftig gaan: Maarten als adolescent en volwassen man.
Waarom zou je überhaupt de verhalen van Maarten Biesheuvel willen lezen? Biesheuvel is een manisch-depressieve man, die meerdere malen werd opgenomen in een psychiatrische inrichting met angstaanvallen. Hij kon niet zonder zijn vrouw Eva die uiteindelijk zijn redding was. Gereformeerd opgevoed, maar die zijn rug naar religie toe heeft gekeerd. Een gymnasiast met een brilletje, die oceanen bevoer, rechten studeerde in Leiden en een kantoorbaan had.
Al deze dingen samen maken Maarten Biesheuvel een onopvallende man met een groot schrijftalent. Zijn korte verhalen zijn oprecht en eerlijk en doorspekt met lichtvoetige zelfspot en een grappig oog voor detail. Hij mengt fictie met autobiografie, denkt associatief en heeft een rijke fantasie. Hij is zo authentiek in het beschrijven van zijn waarnemingen en gevoelens dat hij zonder twijfel tot de grootste Nederlandse schrijvers van de vorige eeuw behoort.
De bundel bevat 26 verhalen en is voorzien van een verhelderend voorwoord door biograaf en Biesheuvelfan Erik de Bruin. Zijn jeugd zou zo gelukkig zijn geweest, zegt Biesheuvel zelf. Dat valt natuurlijk te bezien. Het kleine jochie dat in de oorlog onder de tafel speelde, terwijl hun huis werd gebombardeerd, of het jongetje dat een door moeder zelf genaaid pakje uit een oud kostuum van vader aangemeten krijgt, de gesprekken met de dominee: het zijn ook traumatische herinneringen die op verschillende manieren terugkomen in zijn verhalen. Net zoals de herinneringen aan de tijd dat hij ketelbinkie was op grote olietankers en oceanen bevoer, gepaard gaan met zowel ultieme geluksmomenten als diepe vernederingen.
In het verhaal Astrid Krikke beschrijft Maarten zijn eerste grote liefde, voordat hij als gymnasiast Eva leert kennen en Vergilius voor haar vertaalt. De pornografie is een hilarische tocht met zijn vriend naar Amsterdam, waarin ze een fotograaf tegenkomen die hen duizend gulden geeft om naakt te poseren. In Tanker cleaning moet de protagonist een olietanker schoonmaken maar loopt er de kantjes vanaf. In al zijn verhalen is daar die licht ironische ondertoon van zijn eigen onvermogen en slapte, zonder dat hij het ooit benoemt.
In Reis door mijn kamer laat hij goed zien hoe hij van schijnbaar niets een hele wereld weet te beschrijven door te associëren. Zijn moeders blauwe tas, met de boldootzakdoekjes en het halve rolletje pepermunt, die tevoorschijn komt na haar overlijden. Het zwarte tafelblad met de duizenden gaatjes van het raderwieltje, uit de tijd dat zijn moeder haar naaipatronen erop knipte. Ooit was het een tekentafel in het kantoor van zijn vader, nu schrijft Maarten eraan. Zoals hij zijn liefde voor Marilyn Monroe beschrijft aan de hand van een poster die in zijn kamer hangt. Een lucifersdoosje, een Boeddhabeeldje, een horloge; allemaal voer voor Biesheuvel om met prachtige anekdotes te komen en allemaal redenen om ook in deze tijd de verhalen van Maarten Biesheuvel te (blijven) lezen!
Uitgever: Scriptum
Auteur: J.M.A. Biesheuvel
ISBN: 9789463191630
mei 2019
Hardcover